‘Deniz Üstü Köpürür’ Halk Türküsünün Hikayesi Nedir?

Terk-i diyar eylese de gönlü ‘memleket’ atanların türküsü: ‘Deniz Üstü Köpürür’ halk türküsünün yaşanmış hikayesini e haliyle sizler için derledik. 

Osman’ın Gülayşe’si…

Anadolu’da yazılan türkülerin herbiri birer öykü barındırır içinde. Kimi zamane şartları ayrı kalmıştır sevdiğinden kimiyse bir bakıştan öteye ulaşamamıştır sevdiğine… Öyle veya böyle aşk, sevda ve hasret duyguları yer edinmiştir bu türkülerde. Muğla Ula’ lı derlemeci, bağlama sanatçısı ve halen İzmir ‘de yaşayan halk sanatçısı Şerafettin Civelek tarafından kaleme alınan ve günümüze değin ulaştırılan ’Deniz Üstü Köpürür’  türküsü de bunlardan birisi.

Muğla’nın Ula köyünde geçen gerçek bir hikayeden doğmuştur bu türkü. Osman isimli bir gencin Gülayşe’ sine olan aşkı konu olmuştur o meşhur şarkıdaki dizelere. Osman Ula Çaydere’dendir. Ve bir gün Ula düğünlerinden birine katılır.  Bu düğünün onun dayı oğlunun olduğu rivayet edilir.  O dönemlerde Ula düğünlerinde ve hatta Anadolu’da birçok ilimizde düğünlerde köyün bekar oğlanları duvar üzerine dizilir ve düğün alanındaki kızları süzerlermiş. Buradaki amaç çoğu görüşe göre beğendikleri kızları işaret edip ailelerini karşı tarafa görücü göndermek amacıyla kız kesmek diyebiliriz. (kızların kafasına taş atan bile olurmuş)  Velhasıl Osman da bekarlar kervanıyla duvarın üstünde yerini alır. Alaydaki kızları bir bir süzmeye başlar. Fakat çok geçmez gözü bir dilbere takılıverir.  O kızdan başkasına gitmez gözleri dönüp dolaşıp halkada onu bulmuştur. Gülayşe.. Eli ayağı tutuşmuştur o an ve aklına yazmıştır o kızı. Artık ne unutması mümkündür kızı ne de hatırından çıkarabilmiştir. Görücü göndermeye cesareti olmadığından mıdır bilinmez Osman önce kızı bilmek ister. O gün sadece izleyebildiği o kızı bir kez daha görebilmek için başlar düğün seferlerine. Gülayşe’ sini görmek umuduyla düğün düğün gezer dolaşır.

Rivayet edildiğine göre Osman bu düğün gezme işini biraz abartır ve neredeyse Ula’nın tüm düğünlerine gider. Bu durum neticesi Osman’ı bilenler ona ‘kambersiz düğün olmaz’ yerine artık ’Osman’sız düğün olmaz’ demeye başlarlar. Gel zaman git zaman Osman kızı bir düğünde yakalar. Konuşacaktır, kafaya koymuştur. Lakin ne hikmetse tam o sıra arkadaşları birden dert dinleme meraklısı gibi oğlanın derdini anlatması için onu bir yere götürürler.-hayır araya girmeseniz çocuk zaten cesaretini toplamış- Deniz kenarına götürürler bir de iş bu ya! Hemen derdini sorarlar. Osman onlara ne anlatsın ki. Bunca zaman ne anladılar ki. Osman kalbinden geçenleri bir tek sevdiği kıza söylemek ister. Bir kere söyleyebilecektir çünkü. Onca duygu yükünü yüreğinden dile dökebilmek öyle kolay mıdır ki?.. Osman alır sazını eline ve bir türlü anlatamadıklarını yine ancak ifade edebileceği kadar söylemeye başlar…

“deniz üstü köpürür ah yarim

gemilere binsem götürür ah yarim ah.

benim sana yandığım ah yarim

bir güzelden ötürü ah yarim ah.

diz üstüne diz koydum ah yarim

gül yastığa baş koydum ah yarim ah.

seni gelecek diye ah yarim

sol yanıma boş koydum ah yarim ah.”

Osman o dönem böyle söylemiştir hepimizin bildiği malum türkünün sözlerini. Lakin günümüzde Cem Karaca, Haluk Levent, Edip Akbayram gibi sanatçılardan da duyduğumuz versiyonunda sözler değiştirilmiştir. E haliyle günümüz müzik sistemine uyum vs. amacı taşıyabilmekte olan parçalar orijinal düşünce yapısından uzaklaşmasa da sözler o yürekten dökülenlerden ziyade notalara yaraşır nitelik kazanmışlardır.  (ah yarim- rinna rinna ney ).

Velhasıl-ı kelam Osman bir kıza gönlünü yakmış, yamamış, eklemiş, ulamış. Gülayşe’ si gülmüş denizler köpürmüş.. Gülayşe’si bir dudak bükmüş gemileri limandan alıp götürmüş. İçine de bir garip Osman’la Gülayşe’sini yolcu etmiş. Kapıları kapatıp, limanları yakıp, dalgaları kabartıp kaçıp gidenlerin türküsü olup çıkıvermiş Osman’ın Gülayşe’si…

En güncel versiyonunu geçtiğimiz günlerde Aleyna Tilki’den duyduğumuz parçanın linkini sizler için şuraya bırakıyoruz:  

Türküler, Türk halkının duygularını, yaşantılarını ve kültürünü yansıtan önemli birer mirastır. Bu türkülerin her birinin kendine özgü bir hikayesi vardır. Deniz Üstü Köpürür Türküsü de bu türkülerden biridir ve derin bir hikayeye sahiptir.

Deniz Üstü Köpürür Türküsü, Türk halk müziğinin en sevilen eserlerinden biridir. Türkülerin genellikle anonim olarak söylendiği düşünülse de, Deniz Üstü Köpürür Türküsü’nün sözleri ve müziği hakkında bazı bilgilere ulaşmak mümkündür.

Bu türkünün hikayesi oldukça etkileyicidir. Deniz Üstü Köpürür Türküsü, aşkın, özlem ve ayrılığın derin duygularını yansıtır. Türkünün sözleri, denizin üzerinde köpüklerin oluştuğu bir sahneyi anlatır. Bu köpükler, aşık olan bir gencin sevgilisine olan özlemini simgeler. Denizdeki köpüklerin sürekli hareket etmesi, aşkın da sürekli bir özlem ve bekleyiş içinde olduğunu ifade eder.

Deniz Üstü Köpürür Türküsü’nün müziği ise anonimdir. Yani, bestesi kimin tarafından yapıldığı bilinmemektedir. Ancak, bu türküyü söyleyen birçok farklı sanatçı bulunmaktadır. Her sanatçı, kendi yorumuyla bu türküyü seslendirmekte ve dinleyicilere duygusal bir deneyim sunmaktadır.

Deniz Üstü Köpürür Türküsü’nün anlamı da oldukça derindir. Türkü, aşkın özlem ve bekleyişle dolu olduğunu anlatır. Denizin üzerindeki köpükler, aşık olan birinin sevgilisine olan özlemini ifade eder. Bu türkü, aşkın gücünü ve insanın içindeki duygusal karmaşayı anlatır. Aşkın bazen acı verici olabileceğini, ancak aşık olan kişinin bu acıya rağmen sevgilisini beklemeye devam ettiğini vurgular.

Deniz Üstü Köpürür Türküsü’nün hikayesi kısaca böyledir. Bu türkü, aşkın derin duygularını yansıtırken, denizin üzerindeki köpüklerin hareketiyle de aşkın sürekli bir özlem ve bekleyiş içinde olduğunu anlatır. Bu türkü, Türk halk müziğinin en sevilen eserlerinden biri olup, birçok sanatçı tarafından da seslendirilmiştir.